ในโลกธุรกิจเรามักได้ยินเรื่องราวความสำเร็จมากมาย แต่น้อยครั้งที่จะได้เห็นเบื้องหลังความล้มเหลวที่นำไปสู่บทเรียนอันล้ำค่า หนึ่งในนั้นคือเรื่องราวของ Colonel Harland Sanders ผู้ก่อตั้ง KFC ที่กลายเป็นตำนานการต่อสู้และความผิดพลาดครั้งใหญ่ในชีวิต จากคนล้มเหลวสู่ตำนานไก่ทอด
Harland Sanders ไม่ได้เกิดมาพร้อมกับยศ “Colonel” หรือเป็นนักธุรกิจมาแต่แรก เขาเป็นเพียงคนที่ออกจากโรงเรียนกลางคัน เคยล้มเหลวจากการเป็นทนาย และเปลี่ยนงานมาแล้วนับสิบอาชีพ จนกระทั่งอายุ 65 ปี เขาแทบจะไม่มีอะไรเลยในชีวิต แต่แล้วเขาก็ตัดสินใจทุ่มเทชีวิตครั้งสำคัญให้กับการทำไก่ทอด เขาเริ่มต้นจากการทำอาหารหลังปั๊มน้ำมันในรัฐเคนทักกี้ เขาไม่มีร้านอาหารที่เหมาะสม เขามีแค่โต๊ะเดียว การทอดไก่ใช้เวลา 35 นาที ซึ่งช้าเกินไปสําหรับลูกค้า แต่แล้ววันหนึ่งเขาก็สร้างความก้าวหน้า “หม้ออัดแรงดัน” แซนเดอร์สค้นพบวิธีทอดไก่ใน 9 นาทีในขณะที่ทําให้มันกรอบและมีรสชาติ จากนั้นก็มีสมุนไพรและเครื่องเทศ 11 ชนิดของเขา ซึ่งเป็นสูตรที่ดีจนกลายเป็นตํานาน ลูกค้าชอบมันมากแต่คู่แข่งเกลียดมัน ถึงกับมีคนหนึ่พยายามฆ่าเขา คู่แข่งชื่อ Matt Stewart วาดภาพบนโฆษณา KFC ของเขา แซนเดอร์สเตือนเขาให้หยุด แต่สจ๊วตไม่สนใจ ยังเดินหน้าต่อไป ดังนั้นแซนเดอร์สจึงคว้าปืนแล้วก็เกิดการยิงกันขึ้น ชายคนหนึ่งเสียชีวิต แซนเดอร์สรอดชีวิตมาได้
นับแต่นั้นมาธุรกิจของเขาก็ดังระเบิดในทศวรรษ 1950 KFC ได้รับความนิยมในระดับประเทศ แต่แซนเดอร์สยังคงยากจน เมื่ออายุ 65 ปี เขาจึงออกเดินทางโดยขายสูตรอาหารของเขาทีละร้าน ขาถูกปฏิเสธ 1,009 ครั้ง ในที่สุดเจ้าของคนหนึ่งก็ตอบตกลง และเพียงแค่นั้น KFC ก็ถือกําเนิดขึ้น
ในทศวรรษถัดมา KFC เติบโตเป็น 900 แห่ง
ในปี 1964 นักลงทุนชื่อ จอห์น บราวน์ได้ยื่นข้อเสนอ 2 ล้านเหรียญเพื่อซื้อ KFC
ในตอนแรกแซนเดอร์สปฏิเสธ แต่แล้วเขาก็ตัดสินใจที่แย่ที่สุดในชีวิตในการขายกิจการและสูตรให้แก่นายจอห์น บราวน์ โดยเขาสัญญาว่าจะไม่เปลี่ยนสูตรและจะรักษาคุณภาพให้สูง และ นายแซนเดอร์สยังสามารถเป็นใบหน้าของ KFC ได้ จากนั้นดูด้วยความสยดสยองขณะที่พวกเขาทําลายทุกอย่าง เจ้าของใหม่ลดค่าใช้จ่าย เปลี่ยนสูตรน้ำเกรวี่ ทําให้ราคาถูกลงและผลิตได้ง่ายขึ้น
แซนเดอร์สลองแล้วพูดว่า “พระเจ้าน้ำเกรวี่นั้นแย่มาก มันเป็นกาวไปแปะวอลล์เปเปอร์ได้” จากนั้นเขาก็ชิมไก่“ไม่มีอะไรนอกจากลูกแป้งทอดที่ติดอยู่บนไก่” แซนเดอร์สโกรธมาก เขาจึงตัดสินใจเปิดร้านอาหารคู่แข่งชื่อ Claudia Sanders’ The Colonel’s Lady Dinner House ขึ้นมา หลังจากนั้นไม่นาน เขาก็ถูก KFC ฟ้อง แซนเดอร์สก็ฟ้องพวกเขากลับเรียกเงิน 122 ล้านดอลลาร์ ตั้งแต่นั้นก็เป็นสงครามระหว่างพวกเขา ในที่สุดพวกเขาก็เจรจา แซนเดอร์สได้รับเงิน 1 ล้านดอลลาร์และถูกบังคับให้เปลี่ยนชื่อร้านอาหารของเขา นับแต่นั้นมา เขาไม่เคยให้อภัย KFC จนกระทั่งเขาเสียชีวิตในปี 1980 เขาทําลายบริษัทของตัวเองอย่างเปิดเผย
เพื่อนๆครับ หลังจากฟังมาแล้ เราก็เรียนรู้ว่าการสร้างแบรนด์เป็นเรื่องยาก แต่การปกป้องมันยากยิ่งกว่า ผู้พันแซนเดอร์สทําผิดพลาดอย่างหนึ่ง เขาขาย KFC ให้กับคนที่ไม่เห็นด้วยกับวิสัยทัศน์ของเขา และเมื่อคุณไม่สามารถควบคุมคุณภาพแล้ว คุณจะไม่สามารถหยุดผู้อื่นไม่ให้ทําลายสิ่งที่คุณสร้างขึ้นได้ นั่นเป็นเหตุผลที่ผู้ประกอบการที่ฉลาดที่สุดไม่เพียงแค่ขยายขนาดอย่างรวดเร็ว แต่พวกเขาสร้างระบบ สร้างอํานาจ และวางตําแหน่งตัวเองให้อยู่ในการควบคุม
ในทุกวันนี้ พวกซีอีโอและนักการตลาดมากกว่า 117,000 คน พยายามหากลยุทธ์ในการเติบโตที่มีผลกระทบสูงให้กับ
- สร้างแบรนด์ที่ไม่สั่นคลอน
- หลีกเลี่ยงความผิดพลาดทางธุรกิจที่มีค่าใช้จ่ายสูง
- เปลี่ยนการรับรู้ถึงแบรนด์ให้เป็นประโยชน์
ในประเทศไทย เราสามารถเห็นตัวอย่างของร้านอาหารที่ประสบความสำเร็จจากการยึดมั่นในคุณภาพและสูตรต้นตำรับ อย่างเช่น “ส้มตำเจ๊ไก่” ที่ยืนหยัดรักษารสชาติดั้งเดิมมากว่า 40 ปี แม้จะมีโอกาสขยายสาขาหรือขายแฟรนไชส์ แต่ก็เลือกที่จะรักษาคุณภาพและควบคุมการทำอาหารด้วยตัวเอง หรือ “เจ๊กเม้ง” บะหมี่เป็ดย่านเยาวราชที่ยังคงทำทุกอย่างเองและจำกัดปริมาณการขายต่อวัน เพื่อรักษามาตรฐานรสชาติ
เรื่องราวของ Colonel Sanders สะท้อนบทเรียนสำคัญสำหรับผู้ประกอบการไทย
- การสร้างแบรนด์ต้องมีจุดยืนที่ชัดเจน เช่นเดียวกับ S&P ที่ยังคงรักษามาตรฐานรสชาติดั้งเดิมมาตลอด 50 ปี
- การขยายธุรกิจต้องไม่ทำลายคุณค่าหลักของแบรนด์ อย่างกรณีของ “ไก่ย่างห้าดาว” ที่แม้จะขยายสาขา แต่ยังคงรักษาสูตรและวิธีการทำแบบดั้งเดิม
- การสร้างระบบและมาตรฐานที่แข็งแกร่งสำคัญกว่าการเติบโตอย่างรวดเร็ว ดังเช่น “After You” ที่ค่อยๆ ขยายธุรกิจโดยรักษาคุณภาพและมาตรฐานอย่างเคร่งครัด
อำนาจในการควบคุมคือกุญแจสู่ความสำเร็จที่ยั่งยืน บทเรียนสุดท้ายจากเรื่องราวของ Colonel Sanders คือการรักษาอำนาจควบคุมในสิ่งที่คุณสร้างขึ้น เพราะเมื่อคุณสูญเสียการควบคุม คุณก็อาจสูญเสียทุกสิ่งที่คุณทุ่มเทมา ผู้ประกอบการที่ฉลาดจึงไม่เพียงแต่มุ่งเน้นการเติบโตอย่างรวดเร็ว แต่ต้องสร้างระบบ สร้างอำนาจต่อรอง และวางตำแหน่งตัวเองให้สามารถรักษาการควบคุมได้อย่างมั่นคง ในที่สุด ความสำเร็จที่แท้จริงไม่ได้วัดกันที่ตัวเลขการเติบโตหรือมูลค่าการขายกิจการ แต่อยู่ที่การรักษาคุณค่าและมาตรฐานที่คุณเชื่อมั่นไว้ได้ตลอดไปครับ
ศิษย์ สุมาเต็กโซ