การถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์สหรัฐ และการสะสมทองคำของจีน
คำถาม ที่ผมถามตัวเอง คือ “ชัยชนะของทรัมป์จะส่งผลต่อการเปลี่ยนแปลงของการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์สหรัฐของจีนอย่างไร” การถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์ของจีน ถือเป็นหนึ่งในวิธีที่จีนสะสมทุนสำรองระหว่างประเทศไว้เพื่อรองรับเศรษฐกิจภายในประเทศและควบคุมค่าเงินหยวน ซึ่งเป็นการลงทุนที่มีเสถียรภาพสูง
อย่างไรก็ตาม หากรัฐบาลของทรัมป์มีนโยบายกีดกันการค้า เช่น การเก็บภาษีสินค้าจีนที่สูงขึ้นหรือการใช้มาตรการที่สร้างความตึงเครียดทางการค้า ความเชื่อมั่นของจีนในการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์อาจลดลง ในกรณีเช่นนี้ ก็ต้องบอกว่า น่าเสียดายที่จะมีการเปลี่ยนแปลงมีเพียงเล็กน้อย หรือ แทบจะไม่มีเลย ที่พูดว่า “น่าเสียดาย”
ความหมายของคำว่า “น่าเสียดาย” ในบริบทนี้ คำว่า “น่าเสียดายที่จะมีการเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อย” หมายถึง ถึงแม้ว่าจะมีโอกาสเพียงเล็กน้อยที่จีนจะลดการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์ลงอย่างจริงจัง นักเศรษฐศาสตร์บางคนก็เห็นว่า น่าเสียดายที่เป็นเช่นนั้น เพราะหากจีนและต่างชาติอื่น ๆ โดยเฉพาะกลุ่ม BRICS ลดการถือครองสินทรัพย์ที่เป็นดอลลาร์ ก็อาจช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจภายในของสหรัฐฯ ได้ในทางอ้อม เนื่องจากเม็ดเงินการออมส่วนเกินที่เคยไหลเข้าไปซื้อพันธบัตรและสินทรัพย์ดอลลาร์ในสหรัฐฯ
นั่นก็น่าจะถูกกระจายไปลงทุนในประเทศหรือภูมิภาคอื่น ๆ มากขึ้น ซึ่งจะช่วยลดความต้องการของดอลลาร์ในตลาดการเงิน และอาจส่งผลให้ค่าเงินดอลลาร์อ่อนลง
เพื่อนๆ อาจจะสงสัยว่า เหตุใดการลดการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์ของชาวต่างชาติถึงอาจดีต่อเศรษฐกิจสหรัฐฯ เหตุผล คือ
- ส่งผลให้ดอลลาร์อ่อนค่า: การลดลงของการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์โดยชาวต่างชาติจะทำให้ความต้องการในสกุลเงินดอลลาร์ลดลง ค่าเงินดอลลาร์ที่อ่อนค่าลงจะส่งเสริมการส่งออกของสหรัฐฯ โดยทำให้สินค้าสหรัฐฯ มีราคาถูกลงในตลาดโลก
- ส่งเสริมการลงทุนภายในประเทศ: หากดอลลาร์อ่อนค่าลงและการลงทุนจากต่างประเทศลดลง นักลงทุนในสหรัฐฯ อาจถูกกระตุ้นให้ลงทุนในธุรกิจและโครงการภายในประเทศมากขึ้น ส่งผลดีต่อเศรษฐกิจภายในประเทศสหรัฐฯ โดยรวม
แต่ผลกระทบนี้อาจไม่ดีต่อ ความต้องของพวก Wall Street เพราะ Wall Street ชื่นชอบสถานะของดอลลาร์ที่แข็งแกร่งและการลงทุนจากต่างประเทศในสินทรัพย์ดอลลาร์ เพราะมันสร้างความต้องการในตลาดการเงินสหรัฐฯ การที่ชาวต่างชาติมีการลงทุนในพันธบัตรและหุ้นของสหรัฐฯ มาก ทำให้มีสภาพคล่องและสร้างความมั่นคงต่อราคาสินทรัพย์ในตลาด หากต่างชาติลงทุนในสินทรัพย์สหรัฐฯ น้อยลง ก็อาจส่งผลให้ราคาสินทรัพย์บางประเภทตกลงได้
ในความพยายามที่ลดการถือครองสินทรัพย์ที่เป็นดอลลาร์สหรัฐฯ นั่นจีนเผชิญข้อจำกัดในความพยายามลดการถือครองสินทรัพย์ที่เป็นดอลลาร์สหรัฐ ในความเป็นจริง จีนตั้งใจที่จะลดการถือครองดอลลาร์มาโดยตลอดนานแล้ว อาจตั้งแต่ช่วงวิกฤตการเงินโลกในปี 2008–2009 แต่จีนก็พบว่ามันเป็นเรื่องยากมากที่จะดำเนินการ เนื่องจากการลดสินทรัพย์ที่ถืออยู่ในดอลลาร์สหรัฐ ทำได้เพียงครึ่งหนึ่งของกระบวนการเท่านั้น อีกครึ่งหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงนี้ คือ การเลือกสินทรัพย์อื่นทดแทน ซึ่งเป็นเรื่องที่ซับซ้อนสำหรับจีน
สาเหตุที่การเปลี่ยนจากดอลลาร์เป็นเรื่องยุ่งยากสำหรับจีน คือ
- การขาดตัวเลือกที่น่าเชื่อถือและมั่นคงพอในระดับโลก: ไม่มีสินทรัพย์อื่นที่มีมูลค่าสูงและเสถียรพอที่จะรองรับการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ได้เหมือนดอลลาร์ เนื่องจากดอลลาร์เป็นสกุลเงินที่มีการซื้อขายในตลาดโลกอย่างแพร่หลายและได้รับความไว้วางใจจากหลายประเทศ
- การซื้อสินทรัพย์ในรูปแบบเงินหยวน (RMB) อาจเป็นปัญหา: หากจีนหันมาซื้อสินทรัพย์ที่เป็น RMB ในปริมาณมาก จะส่งผลให้ค่าเงินหยวนแข็งค่าขึ้น ค่าเงินที่แข็งขึ้นจะทำให้สินค้าส่งออกของจีนมีราคาแพงขึ้นในตลาดโลก ซึ่งอาจทำให้ส่วนเกินการค้าของจีนลดลงหรือ “ล่มสลาย” เนื่องจากสินค้าจีนจะมีความสามารถในการแข่งขันต่ำลง
เมื่อเป็นเช่นนี้ จีนจึงกำลังเผชิญกับ “กับดักสกุลเงิน” ที่ไม่สามารถลดการถือครองดอลลาร์ได้อย่างที่ต้องการ เนื่องจากหากจะเปลี่ยนไปใช้สินทรัพย์ในสกุลเงินอื่น ก็ยังไม่มีทางเลือกที่เพียงพอ และ มั่นคงเหมือนดอลลาร์ อีกทั้งการเปลี่ยนมาถือสินทรัพย์ในสกุลเงินของตัวเองก็จะทำลายความสามารถในการส่งออกของประเทศ และแม้ว่าจีนจะพยายามเปลี่ยนไปถือครองสินทรัพย์ในสกุลเงินอื่น เช่น เงินเยนญี่ปุ่น เงินยูโร เงินปอนด์สเตอร์ลิง (สเตอร์ลิง) หรือสกุลเงินดอลลาร์ของออสเตรเลียและแคนาดา แต่การทำเช่นนั้นอาจก่อให้เกิดปัญหาทางการค้ากับประเทศเหล่านั้นได้
เพราะการซื้อสกุลเงินต่างประเทศเหล่านี้ในปริมาณมากจะทำให้ค่าเงินของประเทศเหล่านี้แข็งค่าขึ้น ส่งผลให้สินค้าจากประเทศเหล่านั้นมีราคาแพงขึ้นในตลาดโลก ซึ่งกระทบต่อขีดความสามารถในการแข่งขันด้านการค้าของพวกเขา ซึ่งประเทศเหล่านั้น คงไม่ชอบใจอย่างแน่นอน เพราะ ปัญหาของการซื้อสกุลเงินต่างประเทศในปริมาณมาก
- เงินเยนญี่ปุ่น: หากจีนเข้าซื้อเงินเยนในปริมาณมาก ค่าเงินเยนจะแข็งค่าขึ้น ทำให้สินค้าญี่ปุ่นมีราคาแพงขึ้นในตลาดต่างประเทศ ซึ่งเป็นผลเสียต่อการส่งออกของญี่ปุ่นและอาจสร้างความไม่พอใจให้กับรัฐบาลญี่ปุ่น
- เงินยูโร สเตอร์ลิง ดอลลาร์ออสเตรเลียและแคนาดา: สถานการณ์เดียวกันนี้เกิดขึ้นกับสกุลเงินอื่น ๆ หากจีนหันมาซื้อเงินยูโร เงินปอนด์สเตอร์ลิง หรือดอลลาร์ของออสเตรเลียและแคนาดาในปริมาณมาก ค่าเงินของประเทศเหล่านี้ก็จะพุ่งสูงขึ้นเช่นกัน ส่งผลกระทบต่อการส่งออกและเศรษฐกิจภายในของประเทศนั้น ๆ ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาทางการเมืองและการค้า
- การขาดดุลการค้าสหรัฐฯ ที่สม่ำเสมอ: มีเพียงสหรัฐอเมริกาเท่านั้นที่ได้พิสูจน์ว่ามีศักยภาพและความเต็มใจในการขาดดุลการค้าอย่างต่อเนื่อง โดยที่ยังสามารถรับการซื้อดอลลาร์ในปริมาณมากได้อย่างยืดหยุ่น ซึ่งช่วยรองรับความต้องการของจีนในการถือครองสินทรัพย์สกุลดอลลาร์ ในขณะที่ประเทศอื่น ๆ ไม่มีความสามารถเช่นนี้ เพราะประเทศเหล่านั้นเน้นดุลการค้าและความมั่นคงทางการเงินที่แข็งแกร่งมากกว่า
ดังนั้น จีนจึงไม่สามารถถือครองสินทรัพย์ในสกุลเงินอื่น ๆ นอกจากดอลลาร์ได้ในปริมาณมาก โดยไม่ส่งผล กระทบในทางลบต่อประเทศผู้ใช้สกุลเงินนั้น ๆ อย่างไรก็ตาม จีนต้องการลดการถือครองดอลลาร์สหรัฐ จึงทำให้จีนเผชิญกับความท้าทายในการจัดการทุนสำรองระหว่างประเทศที่เพิ่มขึ้นจากการเกินดุลการค้าอย่างต่อเนื่อง
ในปีนี้ จีนมีดุลการค้าเกินดุลมากกว่า 1 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ และได้ลดการถือครองพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ ลงเหลือประมาณ 750 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ การลดการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์สหรัฐฯ เป็นความพยายามของจีนในการกระจายความเสี่ยงและลดการพึ่งพาสกุลเงินดอลลาร์ อย่างไรก็ตาม การหาสินทรัพย์ทางเลือกที่มีความมั่นคงและสภาพคล่องสูงยังคงเป็นความท้าทาย จีนจึงต้องอาศัยกลยุทธ์ต่างๆ ในการแก้ปัญหาเช่นนี้ ซึ่งรวมถึง การลงทุนในประเทศกำลังพัฒนา เช่น โครงการ Belt and Road Initiative (BRI) ของจีนเป็นตัวอย่างที่ชัดเจน
โดยจีนสนับสนุนเงินทุนเพื่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานจีนเคยพยายามลงทุนในประเทศกำลังพัฒนาเพื่อกระจายการถือครองสินทรัพย์ในประเทศต่าง ๆ ซึ่งเป็นการกระจายการลงทุนไปในสินทรัพย์รูปแบบอื่นและลดการพึ่งพาสกุลเงินดอลลาร์ แต่ก็อาจประสบกับความเสี่ยงสูงในบางกรณี เช่น กรณีของเวเนซุเอลาในปี 2016 ที่แสดงให้เห็นถึงความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจและการเมือง ทำให้จีนลดการลงทุนในประเทศเหล่านี้
นอกจากนี้ เศรษฐกิจของประเทศกำลังพัฒนา ในบางกรณี ยังไม่สามารถรองรับการไหลเข้าของทุนในระดับสูงเช่นนั้นได้ และ การสะสมทองคำและธาตุหายาก: เพื่อกระจายความเสี่ยง จีนได้เพิ่มการสะสมทองคำและธาตุหายาก ทองคำถือเป็นสินทรัพย์ที่มีมูลค่าและเสถียรภาพในระยะยาว ส่วนธาตุหายากเป็นวัตถุดิบสำคัญในอุตสาหกรรมเทคโนโลยีและพลังงานสะอาด การสะสมทรัพยากรเหล่านี้ช่วยเสริมความมั่นคงทางเศรษฐกิจและลดการพึ่งพาสกุลเงินดอลลาร์ การสะสมทองคำและธาตุหายากของจีนมีผลกระทบหลายประการต่อเศรษฐกิจโลกและตลาดสินค้าโภคภัณฑ์:
- ตลาดทองคำ: เมื่อจีนซื้อทองคำในปริมาณมาก ความต้องการทองคำในตลาดโลกก็เพิ่มขึ้น ซึ่งอาจผลักดันให้ราคาทองคำสูงขึ้น นอกจากนี้ การที่จีนถือทองคำในปริมาณมากยังเสริมสถานะเศรษฐกิจของจีนและอาจเพิ่มความเชื่อมั่นของนักลงทุนในระบบการเงินของจีนอีกด้วย
- ธาตุหายาก: จีนเป็นผู้ผลิตและผู้ส่งออกธาตุหายากรายใหญ่ การสะสมธาตุหายากเพิ่มขึ้นอาจส่งผลให้ราคาสินค้าในกลุ่มนี้ปรับตัวสูงขึ้น โดยเฉพาะในอุตสาหกรรมเทคโนโลยี พลังงานสะอาด และการผลิตชิป ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อราคาสินค้าสำเร็จรูปที่ใช้วัตถุดิบเหล่านี้ทั่วโลก
สิ่งต่อไป ที่เราต้องพิจารณาเพิ่ม คือ หากจีน พยายามลดการถือครองพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ มันจะส่งผลต่ออัตราดอกเบี้ยและเศรษฐกิจสหรัฐฯ อย่างไร ผลกระทบเมื่อจีนลดการถือครองพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ คือ
- อัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้น: หากจีนขายพันธบัตรสหรัฐฯ ในปริมาณมาก อาจทำให้ราคาในตลาดลดลง และส่งผลให้อัตราดอกเบี้ยสูงขึ้น เพื่อจูงใจนักลงทุนรายใหม่ให้เข้ามาซื้อพันธบัตร ซึ่งจะทำให้ต้นทุนการกู้ยืมเงินของรัฐบาลสหรัฐฯ เพิ่มขึ้น
- ผลกระทบต่อเศรษฐกิจสหรัฐฯ: อัตราดอกเบี้ยที่สูงขึ้นอาจส่งผลกระทบต่อการกู้ยืมของธุรกิจและครัวเรือน ทำให้การใช้จ่ายและการลงทุนลดลง ซึ่งอาจทำให้เศรษฐกิจสหรัฐฯ ชะลอตัว
สรุป จีนกำลังเผชิญกับความท้าทายในการกระจายทุนสำรองระหว่างประเทศที่เกิดจากการเกินดุลการค้าอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าจีนจะพยายามลดการถือครองสินทรัพย์ดอลลาร์สหรัฐฯ เช่น พันธบัตรรัฐบาล แต่การเปลี่ยนไปใช้สินทรัพย์อื่น ๆ กลับเป็นเรื่องยาก เนื่องจากไม่มีตัวเลือกที่มีเสถียรภาพเพียงพอ และการถือสินทรัพย์ในสกุลเงินอื่น ๆ อาจส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจของประเทศเหล่านั้น รวมถึงการค้าระหว่างประเทศ